Wpływ i znaczenie Parlamentu Europejskiego
W dniu 26 maja 2019 odbędą się wybory do Parlamentu Europejskiego (PE). W tym dniu obywatele głosujący w Polsce dokonają wyboru 52 spośród łącznej liczby 705 eurodeputowanych. Będą to IV wybory do PE od czasu przystąpienia Polski do Unii Europejskiej. Łącznie w całej UE do głosowania jest uprawnionych ponad 360 mln obywateli.
Parlament Europejski jest kluczową instytucją UE. Mimo to, frekwencja wyborcza w Polsce od lat jest na bardzo niskim poziomie. W 2014 r. wyniosła jedynie 23.83% i nigdy nie przekroczyła 25%.
Źródło danych: PKW
Mając na uwadze fenomen tak niskiej frekwencji warto się zatem zastanowić nad następującymi kwestiami:
Czym jest jednak Parlament Europejski i w jaki sposób wpływa na życie mieszkańców UE?
Członkowie PE są wybierani bezpośrednio przez obywateli UE, która pracuje na rzecz obywateli UE. PE ma mandat do działań w zakresie obejmującym: prawodawstwo, budżet, nadzór nad władzą wykonawczą, rewizję traktatu. Parlament jest więc współprawodawcą UE.
Oznacza to, że:
- PE jest uprawniony do przyjmowania aktów prawnych i wprowadzania w nich zmian.
- PE decyduje także o rocznym budżecie UE na równi z Radą.
- Ponadto, PE nadzoruje prace Komisji i innych organów UE.
- PE współpracuje także z parlamentami narodowymi państw członkowskich UE, aby uwzględniać ich stanowiska.
- Parlament zatwierdza projekty aktów prawnych w procedurze „zgody”, mającej zastosowanie do przystępowania nowych państw członkowskich do UE, a także do międzynarodowych umów handlowych między UE a państwami trzecimi lub grupami państw (procedura „zgody” jest także stosowana przy podejmowaniu ostatecznej decyzji w sprawie powołania Komisji Europejskiej)
Zdecydowana większość aktów prawnych UE jest przyjmowana w ramach zwykłej procedury ustawodawczej. Proces ten nazywany jest również „procedurą współdecyzji”. W tej procedurze Parlament Europejski i Rada Unii Europejskiej odgrywają równorzędną rolę. Jest to jednocześnie procedura najczęściej stosowana i ma zastosowanie do wielu dziedzin, np.: imigracja, energia, transport, zmiana klimatu, środowisko naturalne, wymiar sprawiedliwości, rolnictwo, zdrowie publiczne, imigracja, ochrona konsumentów czy zarządzanie gospodarcze.
W kilku dziedzinach stosowane są jednak inne procedury decyzyjne. W tak kluczowych i wrażliwych obszarach jak podatki, prawo konkurencji czy wspólna polityka zagraniczna i bezpieczeństwa znajduje zastosowanie procedura bezpieczeństwa „konsultacji”. W takich właśnie przypadkach PE może zatwierdzić lub odrzucić wniosek ustawodawczy. Może też zaproponować poprawki do niego. Jednocześnie Rada nie jest prawnie zobowiązana zastosować się do opinii PE. Rada musi jednak zaczekać na opinię PE przed podjęciem decyzji.
Co prawda kompetencja proponowania nowych przepisów UE należy do Komisji Europejskiej, ale Parlament też może wystąpić z taką inicjatywą. Wzywa wówczas Komisję do złożenia wniosku ustawodawczego. Występując z taką „inicjatywą ustawodawczą”, posłowie PE mogą wyznaczyć termin złożenia wniosku. Gdy Komisja odmówi złożenia wniosku, musi ona jednak wyjaśnić powody takiego postępowania.
Przy przyjmowaniu nowych przepisów, posłowie PE oraz Rada mogą upoważnić Komisję do uzupełniania ich oraz wprowadzania w nich niewielkich zmian. Do takich uzupełnień lub zmian można zaliczyć załączniki techniczne lub aktualizacje. Zmiany i aktualizację wprowadzane są w drodze aktów delegowanych, które uzupełniają lub zmieniają fragmenty przepisów. Może to się jednak odbyć także poprzez akty wykonawcze, w których wyjaśnia się szczegółowo tryb wykonywania przepisów. W takim systemie przepisy mogą być proste. Później, w razie konieczności uzupełniane i aktualizowane są bez rozpoczynania nowych negocjacji na poziomie ustawodawczym.
Posłowie PE mają różne możliwości wyrażenia sprzeciwu wobec zaproponowanych przez Komisję Europejską działań. Zależy to od rodzaju aktu przyjętego przez Komisję. Posłowie PE mają prawo weta wobec aktów delegowanych. Co się tyczy aktów wykonawczych, to posłowie mogą zwrócić się do Komisji o ich zmianę lub wycofanie. Jednak Komisja nie jest prawnie zobowiązana zastosować się do takiego wezwania.
Znaczenie Parlamentu Europejskiego
Jak widać, PE ma znaczny wpływ na prace i rozwój Unii Europejskiej. Siła oddziaływania Parlamentu Europejskiego na codzienne życie mieszkańców UE jest zatem nie do przecenienia. Co jednak jest najbardziej istotne? To, że o tym jak PE może oddziaływać decydują przede wszystkim sami mieszkańcy UE – to oni dokonują wyboru swoich reprezentantów do tej instytucji. Niska frekwencja nie oznacza, że siła oddziaływania PE będzie słabsza. Ta nie zmieni się. Będzie jedynie innej jakości.
Tekst powstał na podstawie:
