Nawet 40 miliardów zł mógłby zyskać budżet państwa na likwidacji obniżonych stawek VAT
Gdyby od wartości towarów podlegających stawkom obniżonym odprowadzono 23% VAT, dochody państwa z tytułu tego podatku zwiększyłyby się o około 30%, czyli 40 mld złotych w 2016 r., to więcej niż wyniosła luka w VAT (35 mld zł) – wynika z najnowszego raportu CASE – Centrum Analiz Społeczno-Ekonomicznych, przygotowanego na zlecenie Komisji Europejskiej.
- Jeśli pozbylibyśmy się stawek obniżonych, to stawka podstawowa na wszystkie dobra i usługi niezwolnione z VAT mogłaby wynieść 16-17% (aby utrzymać obecny poziom dochodów z tytułu VAT). Z naszej analizy wynika, że Polska jest wśród pięciu krajów Unii Europejskiej najszerzej stosujących stawki obniżone. W Czechach na Słowacji czy Węgrzech stosuje się je znacznie rzadziej, np. na Słowacji jest 6-krotnie mniejsza utrata potencjalnych dochodów państwa z tego tytułu – mówi dr Grzegorz Poniatowski, dyrektor naukowy ds. polityki fiskalnej w CASE i kierownik zespołu przygotowującego raport.
Utratę dochodów z powodu stawek obniżonych trzeba jednak analizować łącznie z luką w VAT (wysokością teoretycznych zobowiązań z tytułu tego podatku, które ostatecznie z różnych powodów nie zasilają budżetu), po to by móc przewidywać jak zmiany w polityce podatkowej mogą wpłynąć na rzeczywiste dochody państwa.
Z raportu CASE wynika, że w 2016 r. wpływy polskiego fiskusa z VAT powinny być wyższe o 35 miliardów złotych (czyli ponad 8 miliardów euro), co stawia nasz kraj na 6. miejscu w rankingu krajów o największym udziale luki w zobowiązaniach z tytułu VAT. Z kolei do budżetów 28 państw UE nie trafiło łącznie 147,1 mld euro z tytułu tego podatku.
Choć luka w VAT wciąż jest wysoka, to jednak, jak wynika z naszego raportu, kolejny rok z rzędu poprawia się ściągalności tego podatku zarówno w Polsce, jak i Unii Europejskiej. W Polsce luka zmniejszyła się o 3,5 punktu procentowego w porównaniu do 2015 r., co stanowiło 5,5 mld złotych. Z kolei unijna luka zmniejszyła się o ponad 10 mld euro w porównaniu do 2015 r. i o ponad 20 mld euro w stosunku do 2012 r. W ujęciu procentowym oznacza to spadek luki z 13,2 proc. w 2015 r. do 12,3 proc. w 2016 r. Jest to najlepszy wynik od 2012 r., kiedy opublikowaliśmy pierwsze badanie na ten temat.
- Wyższa ściągalność VAT w całej Unii jest związana z ogólną lepszą sytuacją ekonomiczną w Europie i z faktem, że kraje zaczęły wprowadzać różne rozwiązania zapobiegające uchylaniu się od płacenia VAT oraz usprawniające kontrole skarbowe, m. in. systemy informatyczne, które umożliwiają urzędnikom szybką weryfikację ksiąg rachunkowych i danych o fakturach – mówi dr Grzegorz Poniatowski.
Tegoroczny raport po raz pierwszy zawiera ekonometryczną analizę determinant luki VAT. Wyniki prac ekonometrycznych wskazują, że im większy udział handlu detalicznego, usług telekomunikacyjnych, przemysłu, a także działalności artystycznej w gospodarce, tym większa luka VAT. Na jej wysokość wpływa także wielkość administracji rządowej oraz wydatki państwa na informatyzację: większe inwestycję w tym zakresie zwykle prowadzą do zmniejszenia luki.
Raport pt. „Analiza ilościowa luki w VAT w krajach UE” został przygotowany w ramach projektu pod tym samym tytułem zleconego przez Wydział Podatków i Unii Celnej (DG TAXUD) Komisji Europejskiej. Nad raportem pracowali eksperci CASE: Grzegorz Poniatowski (lider projektu), Mikhail Bonch-Osmolovskiy i Adam Śmietanka oraz José María Durán Cabré (Uniwersytet w Barcelonie) i Alejandro Esteller More (Uniwersytet w Barcelonie).
Raport do pobrania: LINK
Komunikat na stronach Komisji Europejskiej: LINK
