Luka VAT w Polsce wzrośnie o połowę. Cofniemy się o trzy lata. Fiskus straci blisko 30 mld zł

Jak informuje ośrodek badawczy CASE (Centrum Analiz Społeczno - Ekonomicznych), który na zlecenie Komisji Europejskiej bada i prognozuje poziom luki VAT w Polsce, w 2020 r. może ona wynieść 14,5 proc. potencjalnych wpływów. Oznacza to w pewnym uproszczeniu, że do budżetu trafi 85,5 proc. kwoty, która zasiliłaby go w idealnym świecie, gdzie nikt nie unika opodatkowania, nie ma szarej strefy itp.

Luka VAT na poziomie 14,5 proc. w 2020 r. będzie oznaczała wzrost o 4,9 pp. wobec prognozy dla 2019 r., która mówi o luce na poziomie 9,6 proc. Ostatecznych danych za 2019 r. jeszcze nie ma, te przedstawione przez CASE oparte są o uproszczoną metodę szacunków

Tym samym dosyć brutalnie zakończonych zostanie kilka lat wyraźnego spadku poziomu luki VAT. Wzrost do ponad 14 proc. oznaczałby powrót do stanu z 2017 r. 

Luka VAT rośnie w całej Unii

Winna pogorszenia sytuacji jest pandemia koronawirusa. Nie chodzi wyłącznie o to, że mocniej rozkręciły się mafie VAT-owskie (m.in. wskutek rzadszych kontroli podczas lockdownu) - choć oczywiście nie da się wykluczyć i tego efektu. Po prostu, część firm może mieć kłopoty z regulowaniem podatku, zapewne w lockdownie większy niż ostatnio był też udział szarej strefy. 

Spadek aktywności gospodarczej i problemy z płynnością finansową, przyczyniają się do problemów wielu przedsiębiorstw w realizowaniu ich zobowiązań podatkowych i jednocześnie mogą nasilić bodźce do nieprzestrzegania przepisów podatkowych

- mówi dr Grzegorz Poniatowski, dyrektor naukowy ds. polityki fiskalnej w CASE i kierownik zespołu przygotowującego raport.

Marnym pocieszeniem dla Polski jest to, że według prognoz opublikowanych przez Komisję Europejską, luka VAT ma wzrosnąć we wszystkich krajach unijnych. Według szacunków Komisji Europejskiej, państwa członkowskie łącznie w 2020 r. stracą 164 miliardy euro potencjalnych wpływów z VAT. Dla porównania, w 2018 r. luka VAT dla całej Unii wyniosła 140 mld euro.

Przedstawione poniżej dane o luce VAT dla Polski - na podstawie publikacji Komisji Europejskiej - różnią się od danych CASE o 0,1 pp. Wynika to prawdopodobnie z kwestii zaokrągleń.

Wpływy VAT w tym roku będą niższe

Według danych CASE, w 2018 r. luka VAT w Polsce wyniosła 9,9 proc. Kwotowo było to ok. 19 mld zł. "Po znaczących spadach luki od 2015 r., tempo jej zamykania zaczyna istotnie spowalniać. W 2019 r. szacujemy, że luka w Polsce pozostanie na podobnym poziomie jak w 2018 r." - informuje CASE. Wzrost luki VAT do 14,5 proc. w 2020 r. oznaczałby, że fiskus straciłby blisko 30 mld zł.

W nowej wersji projektu ustawy budżetowej na 2020 r., Ministerstwo Finansów założyło wpływy z VAT na poziomie 170 mld zł. To aż o 26,5 mld zł mniej niż zapisano w pierwotnej, "przedpandemicznej" wersji budżetu. W projekcie budżetu na 2021 r. przyjęło, że wpływy z VAT wyniosą 181 mld zł. Tyle do kasy państwa wpłynęło z tego podatku w 2019 r.