Czy pieniądz niepaństwowy jest możliwy? Zeszyt mBank-CASE Nr 158
„Zależnie od tego, jak zinterpretuje się pytanie, które jest tytułem mojego wystąpienia, można z powodzeniem argumentować, że odpowiedź jest oczywista i można też mówić, że jest odwrotnie. W pewnym sensie bowiem, oczywistym jest, że niepaństwowy pieniądz jest możliwy. Mam tu na myśli pytanie o to, czy jakieś rodzaje niepaństwowego pieniądza są możliwe. I na to pytanie odpowiedź jest oczywiście twierdząca. Większość dokonywanych dziś w Polsce i na świecie płatności odbywa się przy użyciu prywatnie produkowanych form pieniądza – czyli depozytów bankowych różnego typu – transferowanych za pośrednictwem czeków lub poprzez użycie kart debetowych. I nie ma w tym nic zaskakującego.
Jednak do tytułowego pytania można podejść w inny, o wiele bardziej interesujący sposób. Ciekawym pytaniem jest nie to, czy mogą istnieć jakieś rodzaje niepaństwowego pieniądza. Interesująca jest inna kwestia, a w zasadzie dwie, odrębne kwestie. Pierwszą z nich jest czy możliwe jest istnienie w obiegu prywatnego pieniądza, czy walut. Czy możemy polegać na sektorze prywatnym, że dostarczy nam środków płatniczych, które będą w obiegu? Innym, i istotniejszym pytaniem, jest to, czy możemy mieć kompletny system monetarny, w którym wszystkie rodzaje pieniądza są dostarczane przez sektor prywatny, a państwo nie odgrywa istotnej roli regulacyjnej.
Moim zamiarem jest obrona tezy, że jest możliwe istnienie prywatnie produkowanych pieniędzy, ale także że jest możliwe funkcjonowanie w pełni prywatnych systemów monetarnych, w których państwo nie odgrywa istotnej roli. Będę dowodził, że takie rozwiązania są nie tylko możliwe, ale że historia dostarcza nam przykładów ich funkcjonowania. Oznacza to, że nie są one możliwe jedynie hipotetycznie. Zamierzam poświęcić znaczną część swojego wystąpienia na omówienie tych historycznych przykładów prywatnej produkcji pieniądza i prywatnych albo prawie prywatnych systemów monetarnych. Mam zamiar nie tylko pokazać, że te prywatne waluty i w większości prywatne systemy monetarne rzeczywiście istniały, ale także zwrócić uwagę, że owe prywatne waluty i systemy pieniężne funkcjonowały z pełnym lub co najmniej dużym powodzeniem. Moglibyśmy im nawet pozazdrościć tego powodzenia, biorąc pod uwagę kondycję naszych współczesnych, stosunkowo silnie regulowanych systemów monetarnych.” – prof. George Selgin pisze we wstępie do publikacji.
